ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την υγεία ως την κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας. Από αυτό τον ορισμό γίνεται σαφές ότι δεν αρκεί να είναι κάποιος μόνο σωματικά υγιής για να πούμε ότι χαίρει απόλυτης υγείας, αλλά πρέπει να συμμετέχουν και οι ψυχικοί μαζί με τις κοινωνικές παραμέτρους. Εννοιολογικά η λέξη κατάθλιψη προέρχεται από το ρήμα καταθλίβω το οποίο σημαίνει «πιέζω προς τα κάτω», σηματοδοτώντας αυτή την ψυχολογική πίεση που αισθάνεται ο πάσχων. Η κατάθλιψη αποτελεί ένα από τα πιο συχνά νοσήματα της ψυχικής υγείας παγκοσμίως. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι το 6% περίπου του γενικού πληθυσμού πάσχει από κατάθλιψη, ενώ η νόσος αναμένεται να αναρριχηθεί στη δεύτερη θέση των πιο συχνών νοσημάτων, πίσω μόνο από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, μέχρι το 2020.Στην Ελλάδα και υπό το πρίσμα των ιδιαίτερων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών που βιώνουμε τη σημερινή εποχή, η κατάθλιψη όπως και οι αγχώδεις διαταραχές τείνουν να λάβουν τη μορφή επιδημίας. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διαχωρίσει κανείς την έννοια της θλίψης, η οποία αποτελεί φυσιολογικό και αναμενόμενο συναίσθημα που εκλύεται κάτω από ορισμένες ψυχοτραυματικές συνθήκες, έχοντας όμως μικρή διάρκεια, από την έννοια της κατάθλιψης η οποία είναι ένα μη αναμενόμενο παθολογικό συναίσθημα υπερβολικό σε ένταση ή και διάρκεια και οδηγεί τον πάσχοντα σε έκπτωση της λειτουργικότητας του.
Κάποιος που πάσχει λοιπόν από μείζονα καταθλιπτική διαταραχή παρουσιάζει κάποια από τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη νόσο, σχεδόν κάθε μέρα, όλη την ημέρα, για δύο τουλάχιστον εβδομάδες ή και περισσότερο. Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:
• Καταθλιπτική διάθεση
• Απώλεια ενδιαφέροντος
• Απώλεια ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που προηγούμενα ήταν ευχάριστες (π.χ. φαγητό, σπορ, σεξ, χόμπι, κοινωνικές εκδηλώσεις)
• Έλλειψη ενεργητικότητας ή εύκολη κόπωση
• Διαταραχές της όρεξης και σωματικού βάρους (αύξηση ή ελάττωση)
• Διαταραχές του ύπνου (αϋπνία ή υπερυπνία)
• Αίσθημα ανησυχίας ή καταστολή
• Αίσθημα αναξιότητας (χαμηλή αυτοεκτίμηση), απελπισίας ή ενοχές
• Αναποφασιστικότητα και διαταραχές στη συγκέντρωση
• Άγχος
• Σκέψεις ή απόπειρες αυτοκαταστροφής
Σε κάποιες περιπτώσεις η κατάθλιψη μπορεί να κρύβεται πίσω από σωματικά συμπτώματα όπως συχνούς πονοκεφάλους, συχνούς πόνους στις αρθρώσεις, τους μύες και την οσφύ, ενοχλήσεις στο στομάχι ή ασαφείς διάχυτους πόνους. Σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχει η κατάθλιψη με το άγχος. Τα ηλικιωμένα άτομα με κατάθλιψη μπορεί να αισθάνονται σε σύγχυση ή να δυσκολεύονται να κατανοήσουν απλά αιτήματα.Η κατάθλιψη μπορεί να συνδέεται με διάφορα γεγονότα της ζωής, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ένα διαζύγιο ή μια απώλεια θέσης εργασίας. Επίσης η λήψη ορισμένων φαρμάκων, η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών και η παρουσία άλλων χρόνιων νοσημάτων (π.χ. καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, καρκίνος κ.α.) μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.Αν κάποιος παρουσιάζει συμπτώματα κατάθλιψης, πρέπει να ενημερώνει άμεσα το γιατρό του, έτσι ώστε να μπορέσει να λάβει την απαιτούμενη θεραπεία. Το σημείο κλειδί είναι το χρονικό διάστημα από την έναρξη των συμπτωμάτων, καθώς όσο συντομότερα λάβει κάποιος τη θεραπευτική αγωγή, τόσο σύντομα θα απαλλαγεί από τα συμπτώματα της νόσου.
Κύριοι στόχοι της θεραπείας είναι:
α) η πλήρης ύφεση των συμπτωμάτων, β) η επιστροφή του ατόμου στο προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας, γ) η πρόληψη της επανεμφάνισης της κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή, με συμβουλευτική θεραπεία (γνωσιακή ψυχοθεραπεία) ή για ακόμα καλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα με συνδυασμό και των δύο. Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία έχει ως στόχο μέσα από τις συνεδρίες με τον ειδικό θεραπευτή να τροποποιήσει τα αρνητικά πρότυπα σκέψεων και συμπεριφορών που σχετίζονται με την κατάθλιψη. Τα νεότερα αντικαταθλιπτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης τη σημερινή εποχή, παρουσιάζουν ελάχιστες ή και καθόλου παρενέργειες συγκριτικά με τις παλαιότερες θεραπευτικές μορφές ενώ παρέχουν ταυτόχρονα υψηλή ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Τα αποτελέσματα της φαρμακευτικής θεραπείας συνήθως γίνονται ορατά μέσα σε 2 εβδομάδες από την έναρξη της αγωγής. Σε 4-6 εβδομάδες αναμένεται μια μείωση στην ένταση και τη συχνότητα των αρχικών συμπτωμάτων, τουλάχιστον κατά 50% ενώ σε 10-12 εβδομάδες αναμένεται πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων. Η συνήθης διάρκεια της θεραπείας είναι για τουλάχιστον 9 μήνες έως 1 χρόνο με σκοπό την αποτροπή επανεμφάνισης των συμπτωμάτων. Η κατάθλιψη είναι σοβαρή νόσος που θεραπεύεται όμως, αρκεί κάποιος να αναζητήσει βοήθεια στον οικογενειακό του ιατρό ή σε λειτουργό της ψυχικής υγείας.

Κλίνης Σπυρίδων
Επιμελητής Α’ Γενικής Ιατρικής
Π.Ι. Αλωνακίων – Κ.Υ. Σιάτιστας
Μέλος του συλλόγου Γενικών Ιατρών Δυτικής Μακεδονίας.